W sytuacji kiedy życie małżonków przestaje układać się tak jak planowali, to w małżeństwie może dochodzić do niepotrzebnych konfliktów i kłótni. Warto wtedy zastanowić się, czy rozwód nie będzie najlepszym rozwiązaniem tej trudnej sytuacji.
W pierwszej kolejności ustalić jednak trzeba, kiedy może zostać orzeczony rozwód między małżonkami. Powyższe zagadnienie zostało uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, zgodnie z którym przesłanką konieczną orzeczenia rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Poprzez zupełny rozkład pożycia rozumie się ustanie wspólnego życia małżonków na wszelkich jego płaszczyznach. Oznacza to zerwanie małżeńskiej więzi duchowej (uczuciowej), fizycznej (intymnej) oraz gospodarczej. Ważne jest również by rozkład pożycia był trwały a nie chwilowy, co daje pewność, że powrót małżonków do wspólnego życia nie nastąpi.
Pamiętaj jednak należy, że pomimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego sąd może nie orzec rozwodu. Przepisy określają przesłanki, których wystąpienie również wyłącza dopuszczalność orzeczenia rozwodu, są to tzw. przesłanki negatywne.
I tak orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne jeśli wskutek jego orzeczenia ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Podkreślić przy tym należy, że w świetle prawa wspólne dzieci rozumie się zarówno dzieci pochodzące od obojga rodziców, ale również dzieci, które zostały przez nich wspólnie przysposobione. Oznacza to, że sąd bada jak dziecko przyjęłoby rozwód rodziców i jaki by to miało wpływ na nie. Zdarza się, że dziecko nie jest przygotowane na rozpad rodziny, związane jest z obojgiem rodziców oraz ze względu na wiek i stan emocjonalny niewskazane jest orzeczenie rozwodu. Każda sprawa winna być traktowana indywidualnie i nie ma przeważającego stanowiska czy rozwód rodziców jest sprzeczny z dobrem dziecka, a Sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy.
Rozwód jest również niedopuszczalny, w przypadku jeśli jego orzeczeniu sprzeciwiając się zasady współżycia społecznego. W orzecznictwie podkreśla się, że ma na celu synchronizowanie przepisów prawa z nakazami moralnymi, w szczególności ma to na względzie ochronę niewinnego małżonka znajdującego się w trudnej sytuacji życiowej. Badając tę przesłankę sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy, a w szczególności czy wiek małżonków, stan zdrowia, zdolności do zaspokajania potrzeb osobistych nie sprzeciwiają się orzeczeniu rozwodu.
Ponadto rozwód nie zostanie orzeczony, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Przepisy prawa przewidują jednak dwie sytuacje stanowiących odstępstwo od tej reguły. Po pierwsze rozwód mimo żądania małżonka wyłącznie winnego zostanie orzeczony, jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód. Drugi przypadek zachodzi w sytuacji, w której brak zgody drugiego małżonka na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Zgoda współmałżonka na rozwód wyłącza zastosowanie przesłanki negatywnej rozwodu. W żaden sposób nie stanowi jednak akceptacji stanowiska drugiej strony co do winy rozkładu pożycia ani innych żądań. Nie przesądza również o wystąpieniu przesłanki koniecznej orzeczenia rozwodu, to jest zupełnego i trwałego rozkład pożycia małżonków. Na marginesie wskazać należy, że małżonek może cofnąć swoją zgodę na rozwód aż do zamknięcia rozprawy przez sąd II instancji.
Co oznacza, że odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Rozumie się przez to sytuację, kiedy małżonek nie wyraża zgody na rozwód wyłącznie z uwagi na zemstę lub działanie z nienawiści do małżonka winnego rozkładu pożycia. Decydującym w tym względzie powinny być okoliczności obiektywne mające na celu rozstrzygnięcie czy stan faktyczny pozwala przesądzić o likwidacji związku rzeczywiście martwego. W szczególności w sytuacji, kiedy zachodzi znaczny upływ czasu od powstania zupełnego i trwałego rozkładu pożycia stron, nawiązanie przez jedną ze stron trwałego związku pozamałżeńskiego, brak negatywnych skutków rozwodu w zakresie warunków życiowych małżonka niewinnego lub małoletnich dzieci stron.
Anna Wojnarowska
radca prawny