W dniu 1 kwietnia 2020 roku weszła w życie Ustawa z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy
o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Zbiór przepisów ma celu udzielenie pomocy m.in. przedsiębiorcom w dostosowaniu funkcjonowania zakładu pracy do sytuacji związanej z pandemią, w tym ochronę miejsc pracy oraz zapewnienie ciągłości stosunku pracy.
Niezależnie od przepisów Kodeksu pracy, które przewidują możliwość wprowadzenia przestoju ekonomicznego w stosunku do pracownika i konieczność wypłacania wynagrodzenia w pomniejszonej wysokości, ustawodawca wprowadził dodatkowe możliwości zabezpieczenia pracodawcy przed skutkami kryzysu gospodarczego.
Uchwalone przepisy przewidują możliwość uzyskania przez przedsiębiorcę (w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy Prawo przedsiębiorców) wsparcia ekonomicznego polegającego na wypłacie ze środków Funduszy Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19. Przestój ekonomiczny oraz obniżony wymiar czasu pracy zdefiniowane zostały w Ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy z dnia 11 października 2013 roku i oznaczają kolejno okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy oraz obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika, jednak nie więcej niż do połowy wymiaru czasu pracy.
Aby przedsiębiorca kwalifikował się do uzyskania przedmiotowego świadczenia musi spełnić następujące kryteria:
- nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy do końca trzeciego kwartału 2019 roku z wyjątkiem, gdy:
- zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo
- zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych rozumianych jako spadek sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełną spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy, wraz z kopią wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek;
- wobec przedsiębiorcy nie zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości,
- spadek obrotów gospodarczych rozumianych jako spadek sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym:
- nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
- nie mniej niż 25%obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust.1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku, gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Jeżeli pracodawca zdecyduje się na wprowadzenie przestoju ekonomicznego, zgodnie z przyjętą regulacją, pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie maksymalnie o 50%, jednakże obniżone wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne (z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika). Ustawodawca jednocześnie wprowadza dwa ograniczenia w skorzystaniu z w/wym. świadczeń:
- dofinansowanie przysługuje w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia (1300 złotych) z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy,
- dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek było wyższe niż 300% przeciętnego (nie minimalnego) wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, tj. 15.595,74 złote.
Kolejno, ustawodawca wprowadził możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy o 20%, nie więcej niż do ½ etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W takim przypadku dofinansowanie:
- przysługuje w wysokości połowy wynagrodzenia, jednak nie więcej niż 40 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, tj. 2.079,43 zł,
- nie przysługuje do wynagrodzenia pracownika, którego wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, tj. 15.595,74 zł.
Aby pracodawca mógł wprowadzić powyższe regulacje, koniecznym jest zawarcie przez niego porozumienia z:
- związkami zawodowymi – jeśli istnieją u pracodawcy, albo
- organizacjami związkowymi – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, albo
- zakładową organizacją związkową – jeżeli u pracodawcy istnieje jedna organizacja związkowa, albo
- przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy- jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa.
Następnie takie porozumienie (kopię) pracodawca ma obowiązek przekazać, w terminie 5 dni od zawarcia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Porozumienie musi zawierać co najmniej:
- grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
- obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;
- okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.
WAŻNE:
- przy ustalaniu warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, nie stosuje się art. 42 ust. 1-3 Kodeksu pracy, tj. przepisów o konieczności wprowadzania wypowiedzeń zmieniających,
- przedsiębiorca może otrzymać pomoc z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wyłącznie w przypadku, gdy nie uzyskał pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy,
- opisane świadczenia przysługują przez łączny okres trzech miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku.
Radca Prawny Adam Wojnarowski